Centrum logistyczne i jego rola

W świecie globalnym z międzynarodową gospodarką niebagatelny wpływ ma zarządzanie dostawami. Nic dziwnego, że w ostatnich dekadach na znaczeniu zyskują wyspecjalizowane centra logistyczne – które integrują procesy i czynności tymi dostawami zarządzające. 

Stopniowo, centra logistyczne, stały się swego rodzaju łącznikiem między producentem, dostawcą, a konsumentem. Ich dynamiczny rozwój nastąpił dzięki nowoczesnym technologiom jak: automatyzacja, digitalizacja, sztuczna inteligencja i inne. 

Gdzie powstają centra logistyczne

Lokalizacja centrów logistycznych nie jest przypadkowa, lecz starannie przemyślana. Gwarantuje to przede wszystkim łatwy dostęp, obniżenie kosztów, racjonalne planowanie tras oraz szybsze i płynne działanie. Elementy infrastruktury logistycznej umieszczane są zwykle w punktach krzyżowania się głównych arterii transportowych – dróg i autostrad, co pozwala optymalizować przebieg procesów dotyczących dystrybucji produktów w łańcuchu dostaw. Powstają one zwykle w takich miejscach, gdzie nie zakłócają funkcjonowania komunikacji publicznej, ani nie przeszkadzają mieszkańcom pobliskich miejscowości. 

Cechy i zadania centrum logistycznego

Centrum logistyczne jest niezależną i funkcjonalną jednostką z w pełni rozwiniętą infrastrukturą (własnym terenem, magazynami, budynkami, biurami, parkingami, placami, budowlami inżynierskimi, terminalem przeładunkowym, odpowiednimi urządzeniami, punktami napraw, platformami przeładunkowymi, nierzadko i posterunkiem celnym) i odpowiednią, dostosowaną do jej zadań, organizacją i wykwalifikowanym personelem. A zadania centrum logistycznego są szerokie. Nadrzędnym celem jest nowoczesnego operatora logistycznego jest tworzenie warunków do sprawnego przepływu towarów. Ale w obszarze zadań mieszczą się szeroko rozumiane usługi logistyczne, w skład których wchodzi: przyjmowanie, magazynowanie, dystrybucja, spedycja, sortowanie, kompletacja, rozdział, przeładunek, wydawanie towarów, przepakowywanie, ubezpieczenie i ochrona, monitoring transportu przesyłek wraz z przekazaniem informacji dla nadawców i odbiorców czy usługi fulfillmentu.

Do bardziej złożonych świadczeń realizowanych przez centra logistyczne można zaliczyć także:
- organizacja współpracy przedsiębiorstw logistycznych i transportowo-spedycyjnych,
- spinanie przewoźników najbardziej odpowiednich dla danego ładunku,
- korzystanie ze wspólnej infrastruktury,
- rozbudowę zintegrowanych systemów logistycznych,
- wdrażanie systemów kodujących,
- wymianę danych elektronicznych,
- wspólne zarządzanie, administrowanie, organizowanie i koordynowanie procesów logistycznych.

Podział centrów logistycznych

Centra logistyczne ulegają wszelkiego rodzaju klasyfikacji, a ta opiera się na różnych kryteriach. Stąd ze względu na wielkość czy obszar realizacji zadań można mówić o centrach logistycznych:

- branżowych (skoncentrowanych na obsłudze konkretnej branży, zwykle związanych z jednym przedsiębiorstwem), 
- lokalnych (o obszarze działania do 10 km), 
- regionalnych (o obszarze działania między 50 - 80 km) ,
- międzynarodowych (o największym poziomie rozbudowy z obszarem działania 500 - 800 km).

Z kolei, ze względu na funkcje i pełnione zadania, centra logistyczne możemy klasyfikować, jako:

- centra usługowe (w pełni kompleksowe ośrodki logistyczne, z zintegrowanymi, w pełni zautomatyzowanymi systemami logistycznymi, informatycznymi i dystrybucyjnymi);
- centra rozdzielania towarów (świadczące przede wszystkim usługi dystrybucyjne);
- centra przewozowe (zwykle stanowiące część jakiegoś większego przedsiębiorstwa, które organizują gromadzenie, przechowywanie i dystrybucję towarów);
- centra towarowe (swego rodzaju pośrednicy między różnymi środkami transportu: drogowym, lotniczym, kolejowym, żeglugowym).

Jakie funkcje ma centrum logistyczne

Nowoczesnemu centrum logistycznemu przypisuje mu się trzy główne funkcje: stricte logistyczną, pomocniczą i dodatkową.

W kategorii pełnionych funkcji logistycznych, większość zadań została wymieniona wyżej. A chodzi tu o usługi magazynowe, nadzór stanu towarów i organizację zaopatrzenia, kompletację, zarządzanie zamówieniami i ich realizację, przygotowanie towaru do wysyłki, rozliczanie kosztów operacji spedycyjnych, doradztwo z zakresu logistyki, itd.

W obszarze pomocniczym można mówić o obsłudze platform e-commerce i integrację platformy sklepu z systemem magazynowym danego operatora; monitorowaniem przesyłek, negocjowaniem taryf przesyłowych z przewoźnikami; obsługą reklamacji i zwrotów; obsługą celną; promocją i marketingiem; usługami informatycznymi; wynajmem kontenerów, palet i innych opakowań wykorzystywanych w transporcie; obrotem zbiorczymi opakowaniami wielokrotnego użytku; czy ubezpieczeniem.

Wreszcie, w kategorii funkcji dodatkowych, wymienić wypada tzw. usługi niestandardowe, często charakterystyczne dla danej branży, dotyczące: druków, prania i prasowania produktów, wymiarowania, wieszakowania, co-pakingu, składania zestawów świątecznych, tworzenia pakietów towarowych kierowanych do sieci handlowych, przepakowywania. Ale i również technicznej obsługi pojazdów, usług hotelarskich; usług księgowo-rachunkowych; usług parkingowych; naprawy kontenerów i innych opakowań transportowych; sprzedaży paliw i olejów; usług gastronomicznych; usług bankowych.

Obecnie można wyróżnić pięć typów operatorów, sklasyfikowanych w kategoriach: od 1PL do 5PL.
1PL (First Party Logistics) – przeważnie są to firmy przewozowe realizujące dystrybucję produktów zleceniodawcy. Zwykle dysponują własnym wyposażonym magazynem.
2PL (Second Party Logistics) – operator tego typu, obok transportu, magazynuje towar i wykonuje niewielkie świadczenia wewnątrz danej firmy. Może organizować flotę pojazdów i sprawny przepływ towaru z integracją z innymi ogniwami łańcucha dostaw. Przeważnie działa na rynku wewnętrznym.
3PL (Third Party Logistics) – tego typu operatorzy zapewniają zaplecze techniczne oraz zajmują się zarządzaniem zasobami i organizacją zadań z ich składowaniem i transportem. Usługi dostosowują do potrzeb zleceniodawców.
4PL (Fourth Party Logistics) – ten typ operatora logistycznego integruje łańcuchy dostaw klienta, wraz z planowaniem koordynacją i kontrolą jego sieci dostaw, optymalizując cały łańcuch dostaw, wraz z doradztwem z omawianego obszaru.
5PL (Fifth Party Logistics) – stanowi najnowszy i najwyższy model usług w branży logistycznej. Świadczy usługi typowe dla poziomu 3PL, posiada doświadczenie i technologie typowe 4PL, a ponadto specjalizuje się w optymalizacji złożonych procesów jak np. przepływy w handlu elektronicznym, w sposób kompleksowy zarządzając łańcuchami dostaw. Niejako w standardzie, operator 5PL, posiada usługę mapowania i reengineeringu. Dysponuje nowoczesnymi, w pełni wyposażonymi, najwyższej klasy magazynami składowania.